Anadolu'nun Tarihi Mirasları: İshak Paşa Sarayı

Seyahat - Makale

Bontena Seyahat

İshak Paşa Sarayı, şehre ve ovaya hakim olan yüksek bir tepenin üzerine inşa edilmiştir. Detayları ile görenleri kendisine hayran bırakan İshak Paşa Sarayı, Ağrı ilinin Doğubayazıt ilçesine yaklaşık 8 kilometre mesafede yer almaktadır. 2000 yılında UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'ne dahil olmuş olan İshak Paşa Sarayı, pek çok bölümden oluşan komple bir saraydır ve ihtişamını halen korunmaktadır.

Sarayın yapımına 1685 yılında, Çıldıroğulları beylerinden Çolak Abdi Paşa tarafından başlanmıştır. Oğlu İshak Paşa ve torunu Mehmet Paşa sarayın inşaatını devam ettirmişlerdir. Sarayı tamamlamak ise, Küçük İshak Paşa'ya nasip olmuştur. Mimarının kim olduğu net olarak bilinmeyen ancak Ahıskalı ustaların eseri olan İshak Paşa Sarayı, 99 yıllık çalışma sonucunda 1784 yılında tamamlanmıştır.

115 metre uzunluğunda ve 50 metre genişliğinde olan İshak Paşa Sarayı, iki avlusu ve onları çevreleyen duvar ve yapılar ile Karaburun tepesi üzerinde yükselmektedir. Bulunduğu tepenin coğrafi yapısına uygun olarak inşa edilen İshak Paşa Sarayı'nın bazı kısımları tek katlı iken, bazı bölümleri de bodrum katı dahil üç kattan oluşmaktadır. Dönemin gereksinimleri göz önünde bulundurulduğunda, bir sarayda olması gereken tüm bölümler İshak Paşa Sarayı'nda da yer almaktadır. Aşevi, camii, oturma odaları, harem, harem odaları, hamam, toplantı salonları, mahkeme salonu, cezaevi, erzak depoları, uşak ve seyis odaları, cephanelik, muhafız koğuşları, ve bodrum katlarında bulunan çeşitli hizmet bölümlerinden oluşan İshak Paşa Sarayı'nın kapıları ve avlularındaki kabartma ve süslemeler, Selçuklu sanatının tipik özelliklerini taşır.

Hem mimarinin hem de el sanatlarının en üst seviyede ortaya konduğu İshak Paşa Sarayı, sanat tarihi açısından çok önemli bir eserdir ve onu ziyaret edenleri kendisine hayran bırakmaktadır. Savaşlarla dolu geçmişi nedeni ile büyük bölümü tahribata uğramış olan İshak Paşa Sarayı, yapılan restorasyon çalışmaları ile daha iyi duruma getirilmiştir. İshak Paşa Sarayı'nın en sağlam şekilde günümüze ulaşan parçası, iki farklı renkte taşla örülmüş olan minaresi ile dikkat çeken kubbeli camidir.

Sarayın ihtişamlı yapısı, dönemin Osmanlı mimarisinin ve yönetim anlayışının yansımasıdır. Hem yönettiği halk üzerinde gücünü göstermek hem de Osmanlı sarayına olan saygısını kanıtlamak için saray, 116 odalı olarak inşa edilmiştir. Mimarinin ötesinde, sanatsal detayları İshak Paşa Sarayı'nı eşsiz kılmaktadır. Saraydaki kabartma ve motiflerde farklı yöresel kültürlerinde etkisini görmek mümkündür. Kuzey duvarındaki ahşap konsollar üzerinde yer alan ve yukarıdan aşağıya sırası ile kanatlı ejder, aslan, insan figürlerinden oluşan bölüm de bu örneklerden bir tanesidir.

İshak Paşa Sarayı, döneminin hem modern hem de klasik mimari yaklaşımlarının ışığında tasarlanmış eşsiz bir yapıdır. Merkezi ısıtma sistemi ile ısıtıldığı düşünülen İshak Paşa Sarayı, döneminde imparatorluğun göz bebeklerinden birisi ve her yönü ile Türk kültürünün özelliklerini taşıyan bir saraydır. Sadece anıtsal taç kapılarını görmek için bile ziyaret edilebilecek olan İshak Paşa Sarayı, pek çok gizemi barındırmaktadır. İnşa edildiği 99 yıl boyunca, hakkında pek çok hikaye anlatılan bu kültürel miras, Anadolu'daki en eşsiz mimari ve sanatsal eserlerden bir tanesidir.